Help mij het zelf te doen

In de afgelopen periode heb ik het programma Dreamschool gevolgd. Ik vond van alles van het gedrag van de leerlingen. Petten op, capuchons over de oren, jassen aan in de klas, een deken over het hoofd. Pakken sap en zakken snoep op tafel. Liggend over tafel of languit naar achteren. Een toon en manier van praten die ik niet zou accepteren.

Ik vond ook iets van de aanpak van de begeleiders. Het viel me op dat ze steeds weer de verantwoordelijkheid bij de leerlingen legden. Het gedrag benoemen, spiegelen, en andere keuzes aandragen. Conflicten en uitbarstingen leken te ondergaan. Zonder – in mijn optiek – duidelijke grenzen aan te geven. Jassen uit in de klas, telefoons weg, je blijft van elkaar af.

Ik zat er na iedere aflevering op te herkauwen.

De hulpvraag achter het gedrag

In mijn werk kom ik kinderen tegen die op verschillende manieren opvallend of storend gedrag vertonen. Ik ga dan met de leerkrachten en ouders op zoek naar de hulpvraag die onder het gedrag ligt. Als een kind niet weet hoe hij op een goede manier contact kan maken, kan het zijn dat hij gaat treiteren. Net even een duwtje op het plein. Op een negatieve manier om aandacht vragen. Teveel aan andere kinderen zitten. Zien jullie mij wel? Ik wil graag meedoen!

Of door te wippen op de stoel, te tikken met de pen, te neuriën, door de klas te lopen: help mij, ik weet niet hoe ik mijn energie kwijt kan!

Bij Dreamschool zie je dat gedrag bij verschillende leerlingen terug. En waar de ene begeleider voelt dat zijn grens bereikt is, zegt de ander: deze leerlingen zijn al door iedereen opgegeven vanwege hun gedrag, wij gaan dat niet doen.

Hoe en waar moet ik beginnen?

Wat ik ook vaak tegenkom in de praktijk, is het maar niet aan de slag gaan met een taak. Ik heb geen idee hoe en waar ik moet beginnen. Of: ik ben bang dat ik het niet goed doe. Dus ik doe het maar helemaal niet. Freeze. Ook die zie ik veel bij Dreamschool. En ze mogen freezen. Ze worden uitgenodigd om iets te doen, om er bij te zijn, maar nooit gedwongen. Je kunt weer instappen, je kunt dit gaan doen. Je bent welkom. Als jij hier niet wilt zijn, hoef je hier niet te zijn. Als je anderen gaat storen, kun je beter weg gaan. Het is jouw keuze.

Helpen is niet alles oplossen

Bij sommige kinderen betekent om hulp vragen, dat ze verwachten dat jij het voor ze oplost. Ze steken hun voet uit als het niet lukt de veters te strikken. Ze staan voor je, buik vooruit, zodat jij hun rits dicht kunt doen. Ze lopen vast met hun spreekbeurt of werkstuk en kijken toe hoe jij het in de juiste volgorde zet en de plaatjes nog wat netter bijknipt. Ze weten dat jij naar meester of juf gaat als zij het te moeilijk of te makkelijk vinden. Helpen is niet alles oplossen, zeg ik dan. Helpen is, dat ik je laat zien hoe je zélf een stap verder komt. Bij Dreamschool zie je leerlingen die alles buiten zichzelf leggen. Zij leiden mij af, daarom kan ik niet meedoen met de les. Dus jij moet daar wat van zeggen, want ik kan er niks aan doen. Ze krijgen dan de vraag terug: en nu? Wat kun jíj veranderen?

Leren zélf na te denken over oplossingen

Ik noem in mijn trainingen het zoeken naar de vraag achter het gedrag. Kijken naar de inhoud in plaats van de vorm. Ik bespreek dat je kinderen moet leren zélf na te denken over oplossingen. Dat je eerste vraag zou moeten zijn: en nu? Dat ze veel meer kunnen dan je verwacht, als je ze de tijd en het vertrouwen geeft. Ik vertel dat het kind zelf een actieve factor is. Je kunt al het extra werk van de wereld aanbieden, maar het kind moet er uiteindelijk wat mee gaan doen. Of niet. Je kunt een paard wel naar de bron slepen, maar hij bepaalt zelf of hij gaat drinken.

En nu? Het is jouw keuze

Gisteren was de laatste aflevering. De feestelijke afsluiting, de terugblik door de leerlingen zelf en een update van hoe het met ze gaat. Ik zie hoe iedereen stappen gemaakt heeft. En ineens dringt het tot me door. Pas als de leerlingen uit zichzelf in beweging komen, verandert er structureel iets. De houding, de toon, de uitstraling. De jas gaat uit, de deken of pet af. Door het steeds weer bij de leerlingen neer te leggen. En nu? Het is jouw keuze. Jij bepaalt hoe jij reageert. Door het steeds weer zonder oordeel spiegelen. Zonder conflicten te vermijden. Door ze tijd te geven. Je bent welkom, we kijken met je mee naar wat je wilt. We helpen je het zelf te doen.

Ik kan nog heel wat leren van Dreamschool.