Iedere school op zoek naar een eigen smoel

Visievorming in de praktijk

Iedere school is op zoek naar een eigen smoel. Er zit heel veel gelijkheid tussen scholen en toch is de ene school de andere niet. Het is de kunst om op zoek te gaan naar díe verschillen en stil te staan bij wat jouw school uniek maakt. Dat vraagt ook om veranderingen en dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Beja Koops, senior onderwijsadviseur bij Cedin, helpt scholen bij visievorming en de vertaling ervan naar de dagelijkse praktijk. Belangrijk is dat daarbij in het team de neuzen dezelfde kant op staan. En daar is leiderschap voor nodig.

Is de huidige visie nog up-to-date?

“Vaak zijn het scholen waar veranderingen hebben plaatsgevonden die zich gaan afvragen of de huidige visie nog wel up-to-date is. Staan we nog achter onze visie én dragen we die voldoende uit? Denk aan scholen die gefuseerd zijn, vanuit een ander onderwijsconcept zijn gaan werken, onder een nieuwe koepel vallen of waar er veel wisselingen zijn geweest in het team. Ook het maken van een nieuw schoolplan kan aanleiding zijn om de bestaande visie tegen het licht te houden.”

Niet alles hoeft anders

“De eerste stap is met elkaar in gesprek gaan. Daar begeleid ik directeuren en teams bij. In gesprekken met elkaar gaan we samen op zoek naar het onderscheidende vermogen van de school. Zo formuleren we een toekomstgerichte visie. Een nieuwe visie betekent niet dat je al het oude overboord gooit en alles anders moet. Juist niet! Wat je wel doet is ervoor zorgen dat er onderlinge samenhang komt in wat je als school doet en dat je je sterke punten duidelijk uitstraalt.”

‘Waar worden wij warm van?’

‘Waar worden wij nu warm van met elkaar en hoe maken we dat zichtbaar en merkbaar in de school?’. Dat is de vraag die Claudia van der Wal van ’t Spectrum in Peize zich stelde. Zij is nu ruim een jaar directeur op ’t Spectrum in Peize en ging samen met Beja Koops en haar team op zoek naar hun visie.

“In een aantal bijeenkomsten hebben we kernwaarden geformuleerd en vragen beantwoord als: Waar staan we voor, waar worden we warm van met elkaar? Waar zijn we trots op en houden we overeind? Wat kunnen we laten vallen en doen we niet meer? Beja houdt de boel scherp tijdens de sessies. Haar bijdrage is verfrissend, ze komt met tips en adviezen en denkt mee met de juiste stappen in het proces. Haar betrokkenheid is heel waardevol.

Maar met alleen het op papier zetten ervan ben je er nog niet. Onze kernwaarden en missie en visie moet je weer terugzien in alles wat we doen. Uiteindelijk willen we graag dat als je de school binnenkomt je voelt wat de sfeer is. De energie die er hangt moet uitdragen hoe we met elkaar en de kinderen omgaan. Ook willen we dat zichtbaar maken in en rondom het gebouw: wat hangt er aan de muur, hoe is het gebouw ingedeeld?

Dat proces heeft tijd nodig, zodat iedereen volledig achter de visie kan staan. Je merkt de onderlinge verbondenheid en we kijken veel beter naar waar onze kracht ligt. We zitten nu in de fase dat we beslissingen nemen over hoe we dat in de praktijk gaan toepassen. Er komt letterlijk beweging in de school. Maar dan wel aansluitend bij wat wij als school belangrijk vinden.”

De visie tot leven brengen

Om de visie tot leven te brengen in de school is het belangrijk dat teamleden achter de visie staan. Er moet commitment zijn. Goed leiderschap zorgt ervoor dat je alle neuzen dezelfde kant op krijgt. Maar hoe zorg je er als directeur voor dat je grote en kleine veranderingen in goede banen leidt?

“Als schoolleider moet je weten hoe je het voortouw moet nemen en wanneer je een stapje terug moeten doen om anderen de ruimte geven,” aldus Beja. “Je moet je team kennen en een relatie met  hen opbouwen. Het ‘in contact zijn’ en hen op de juiste wijze weten te benaderen is erg belangrijk. Op die manier kun je de gezamenlijke ideeën vertalen naar de praktijk en je team daar in meenemen.”

Reflecteren op je rol als schoolleider

Dat vraagt nogal wat van een schoolleider en iedereen doet dat op z’n eigen wijze. Als persoon moet je kunnen reflecteren en relativeren op je rol als schoolleider. Stel jezelf de volgende vragen eens:

• Hoe goed ken je jezelf? Hoe zie jij jezelf als schoolleider?
• Weet je als schoolleider wat je wilt en kunt, heb je een eigen gezicht?
• Kun je als schoolleider anderen meenemen en de juiste weg inslaan?
• Kun je schoolontwikkeling borgen en duurzaam maken?
• Durf je als schoolleider keuzes te maken, heb je lef?

“Gelukkig hoef je het niet alleen te doen”, vervolgt Beja. “Je werkt in een team, in een bestuurlijke organisatie met meer scholen. Soms is coaching on the job en een critical friend van buitenaf verfrissend om tot nieuwe inzichten te komen en jezelf als leider nog verder te verbeteren.”

Over Beja Koops

In de dagelijkse praktijk ondersteunt en adviseert Beja schoolleiders en leerkrachten over nieuwe onderwijsinzichten vanuit een passie voor het beste onderwijs voor alle leerlingen. Beja over haarzelf: “Ik ben geïnteresseerd, geef vertrouwen, inspireer, ben open, eerlijk en praktisch en leer zelf ook van schoolleiders, leerkrachten en ouders. Als coach daag ik uit, inspireer ik en ondersteun ik in het bereiken van persoonlijke doelen. Door naar jezelf te kijken, werk je vanuit eigen kracht en maak je bewuste keuzes.”

Beja is gespecialiseerd in coöperatief leren, eigenaarschap van leren, leerkrachtvaardigheden, kwaliteitszorg, ouderbetrokkenheid, intervisie, didactisch handelen, instructievaardigheden, adviesvaardigheden, coaching.