Achtergrond

Leren leren – bij (hoog)begaafde kinderen

Hoe kun je je (hoog)begaafde kind helpen bij het leren leren?

Veel intelligente en (hoog)begaafde kinderen vervelen zich regelmatig op school. Met name de gemakkelijke leerstof, de stap voor stap uitleg en de vele oefeningen leiden vaak tot frustratie. Gelukkig hebben veel scholen om die reden gezorgd voor een meer passend leeraanbod. De reguliere stof wordt voor een deel overgeslagen en daarvoor in de plaats wordt aanvullende en moeilijker stof aangeboden.

Aangeleerde luiheid

Het komt voor dat (hoog)begaafde kinderen ook deze stof niet maken. Het verhaal is dan dat ze deze leerstof vaak alsnog saai of niet leuk vinden. Er zit echter een addertje onder het gras. Voor veel slimme kinderen is het behalen van hoge leerprestaties vanzelfsprekend en zeker iets wat niet zoveel inspanning kost. Ze leren feitelijk met twee vingers in de neus, zonder moeite te moeten doen, zonder veel te oefenen en zonder veel fouten. Het leren vanuit deze gemakstand kun je omschrijven als een ‘aangeleerde luiheid’. De conclusie is dat deze kinderen heel goed kunnen leren (zich snel kennis en vaardigheden kunnen eigen maken), maar dat ze eigenlijk niet weten hoe het proces van leren leren gaat.

Onzekerheid en spanning

Op het moment dat er moeilijker leerstof wordt aangeboden en het kind merkt dat er echt iets wordt gevraagd aan inspanning, ontstaat er een eerste reactie van schrik. Het kind beseft dat er gewerkt moet worden en dat er mogelijk fouten worden gemaakt, omdat ze het niet meteen snappen. Dat geeft een gevoel van onzekerheid en spanning. Veel kinderen omzeilen deze onzekerheid en spanning door te verklaren dat deze leerstof ‘niet leuk’ is. De uitspraak ‘niet leuk’ is feitelijk een camouflage voor ‘ik vind het misschien wel moeilijk’ en ‘ik kan het niet meteen’ en ‘ik ben bang dat dit fout gaat’.

Proces van ‘leren’

Het is bij het aanbod van moeilijke leerstof juist de bedoeling dat kinderen leren de confrontatie aan te gaan met dit gevoel. Alleen op deze wijze leren ze wat het proces van ‘leren’ inhoudt. Het is nodig dat dit op jonge leeftijd wordt aangeleerd, want oefening baart kunst.

Als ouder kun je je kind helpen om het proces van leren goed onder de knie te krijgen. Ga niet te snel mee in het camouflage gedrag van je kind, maar geef je kind vitamine D en F.

Vitamine D

Durven: leer je kind om bij een taak die moeilijk lijkt om niet meteen af te haken. Stimuleer je kind de opdracht goed te lezen, goed te luisteren en het gewoon te proberen.
Doorzetten: een opdracht waarbij de oplossing niet hap snap vanzelf komt, wordt doorzetten gevraagd. Geef je kind mee dat zomaar stoppen geen optie is.
Discipline: De rust en de tijd nemen om tot een goede oplossing te komen, deze tijd ook inplannen en zorgen voor een rustige leer-/werkomgeving.

Vitamine F

Fouten: slimme kinderen zijn niet gewend om veel fouten te maken. Besteed hier bewust aandacht aan en wees zelf ook open in het maken en toegeven van fouten.
Falen: falen geeft een vervelend gevoel. Dat mag, maar het is niet het einde van de wereld. Leer te relativeren. Fouten en falen horen bij het leven.
Frustratie: moeilijke stof, waarbij fouten worden gemaakt en waarbij wordt gefaald kan tot frustratiegevoelens leiden. Daar is op zich niets mis mee. Ga daar op een luchtige manier mee om, maak het niet te zwaar.