Ragnild Zonneveld is onderwijsadviseur hoogbegaafdheid en pedagogisch coach. Ze begeleidt scholen, kinderopvangorganisaties, kindcentra, ouders en kinderen op het gebied van hoogbegaafdheid en ontwikkelingsvoorsprong. Daarnaast is ze, als jonge kind specialist, gespecialiseerd in de brede ontwikkeling van het jonge kind.  In haar blogs neemt ze je mee in de kenmerken van hoogbegaafde kinderen. Wil je na het lezen van haar blog meer weten of heb je belangstelling om met onze cursussen te leren over hoogbegaafdheid bij kinderen? Neem dan contact op met Ragnild.

Overspronggedrag

Laatst was ik in de klas bij Maral. Zowel school als ouders maakten zich zorgen, omdat de resultaten van Maral niet pasten bij de verwachtingen. Juf vroeg zich af of Maral wel goed sliep: ze gaapte veel en rekte zich vaak uit. Concentreren lukte niet goed, ze was veel naar buiten aan het kijken en juf moest Maral steeds aan het werk houden. Was er misschien meer aan de hand? De ouders van Maral herkenden dat beeld niet: ze sliep prima en thuis zagen ze geen vermoeid kind. Zij dachten dat Maral misschien niet genoeg werd uitgedaagd.

Ik moest tijdens de observatie en het gesprek met Maral aan mijn hond James denken.

Een aantal jaren geleden ging ik met James naar behendigheid. Als baas en hond werk je bij behendigheid samen om een hindernisparcours zo snel mogelijk af te leggen. Eigenlijk dacht ik dat het een fluitje van een cent zou worden. James is een intelligente hond, luistert altijd prima en is zowel thuis als in het bos enthousiast, maar erg braaf. Hij is erg gericht op mij als baas en wil het graag goed doen. Ik begon dan ook met veel vertrouwen en plezier aan de cursus.

Zo volgzaam als James altijd was, zo ingewikkeld werd het op het behendigheidsveld. Toen ik hem wilde laten starten, gaapte hij eerst eens een paar keer flink. Vlak voor de wip ging hij ineens zitten om achter zijn oren te krabben. En – tot mijn grote schaamte – pieste hij een paar keer tegen de tunnel aan. Hij kon zomaar uit de bocht vliegen, naar het veldje er naast. En het meest frustrerend: hoe bozer ik werd, hoe vaker hij dit ging doen.

Gaandeweg leerde ik dat James zó intelligent en gevoelig was, dat hij al mijn signalen oppikte en versterkte.  Hoe drukker ik mij maakte, hoe meer spanning in mijn lijf, hoe meer ik blijkbaar met mijn lijf en handen bewoog. James wilde – gericht op de baas als hij was – graag aan al mijn signalen gehoor geven. Maar ze waren tegenstrijdig, het waren er te veel en hij raakte in de war. En dat leidde tot overspronggedrag.

Als honden onzeker zijn of tegenstrijdige prikkels krijgen, kunnen ze kiezen voor neutraal gedrag. Gapen, krabben, eten, schudden, likken of plassen zijn daar voorbeelden van. Het is normaal gedrag, dat vertoond wordt in een situatie waarin het niet nodig is. Een hond kan ook plassen omdat hij nodig moet plassen: dat is geen overspronggedrag. Een hond gebruikt overspronggedrag om zichzelf tot rust te brengen, als hij stress ervaart.

Sommige kinderen pikken alle signalen op uit hun omgeving. Ze zijn gevoelig voor de spanningen bij anderen. Ze willen het graag goed doen. Soms worden ze onzeker of raken ze in de war. Er zijn kinderen die dan gaan gapen en zich uitrekken. Of heel vaak naar de wc lopen. Of op hun hoofd gaan krabben, aan hun nagels pulken of over hun vingers wrijven. Dit gedrag heeft een functie: je kunt jezelf er mee tot rust brengen.

Maral is een heel intelligent en gevoelig meisje. Ze observeert veel en er ontgaat haar niets van wat er in de klas gebeurt. Ze wil graag dat iedereen tevreden is: haar ouders, maar ook de juf en de andere kinderen in de klas.

Om te voorkomen dat overspronggedrag een gewoonte wordt die je belemmert, is het belangrijk om inzicht te krijgen. Inzicht in wat het voor je doet en wat het veroorzaakt. Maral leerde hoe ze zichzelf op verschillende manieren tot rust kon brengen als ze spanning voelde. Duidelijkheid, rust en goede uitleg in de klas en thuis deden de rest.