Personaliseren van leren bij hoogbegaafde leerlingen

Sander is zeven jaar en hoogbegaafd. Hij hoeft niet met alle lessen mee te doen en niet alle lesstof te maken. Sander krijgt elke week een taak met daarop de opdrachten die hij moet maken. Aan het einde van de week komt juf Rita tot de ontdekking dat Sander de helft van de opdrachten niet heeft gemaakt.  Sander geeft aan dat hij de opdrachten stom vond, niet wist waarom hij ze zou moeten maken en ze dus ook niet allemaal gemaakt heeft.

Het leerproces van Sander verloopt niet optimaal. Een eerste stap om Sander te helpen is het personaliseren van leren. Volgens onze visie betekent dit dat je kinderen bewust maakt van en betrekt bij hun eigen leerproces. Hiervoor kun je de vier stappen van formatief werken inzetten.

Hoe pak je dit aan met formatief werken?

De eerste stap bestaat uit een gesprek met de kinderen (klassikaal, in groepjes of met individuele kinderen) waarin je hen zelf na laat denken over de doelen die ze willen bereiken. Als leerkracht ben je actief betrokken bij dit proces door suggesties te doen en kaders te bieden. Bij het stellen van doelen hoeft het – zeker bij hoogbegaafde kinderen – niet alleen te gaan om cognitieve doelen (bijvoorbeeld: aan het einde van de week kan ik uitleggen wat afasie is), maar ook om niet-cognitieve doelen gericht op bijvoorbeeld de werkhouding of het leerproces van het kind (bijvoorbeeld: ik kan doorzetten als het moeilijk wordt).

Maak afspraken

Tijdens het gesprek wordt ook in kaart gebracht wat de kinderen al kunnen en nodig hebben om het doel te bereiken. Hierover maak je afspraken, zoals afspraken over de verrijkingsopdrachten die ze gaan maken (bijvoorbeeld Levelwerk) en op welke momenten ze om hulp kunnen vragen. Wanneer de kinderen daadwerkelijk aan de slag gaan, begeleid jij hen door open vragen te stellen en feedback te geven.

 Zijn de doelen behaald?

Tenslotte is het nodig om samen met kinderen te evalueren. In een het gesprek komen knelpunten, maar vooral successen aan bod. Daarnaast is het belangrijk om te bepalen of de doelen behaald zijn. Op basis hiervan zullen sommige doelen blijven staan, aangepast worden of kunnen er nieuwe doelen opgesteld worden. Dit is de opmaat naar een nieuwe periode van werken. Door kinderen te betrekken bij elke stap in het formatieve proces en hen hier zelf over na te laten denken leren ze zichzelf aan te sturen. Dit is niet alleen goed voor nu, maar ook vooral voor later!

Tip

Laat de kinderen zelf een eindproduct voor de evaluatie kiezen. Behalve dat dit motiverend werkt, stimuleert het hen om verschillende denkvaardigheden in te zetten tijdens het leerproces. Een meerkeuzetoets maken vereist bijvoorbeeld andere denkvaardigheden (onthouden en begrijpen) dan het maken van een toneelstuk over de lesstof (creëren).

Meer weten over formatief werken?

Neem contact op met Beja Koops.