Zelfsturing bij jonge kinderen

Hoe kun je zelfsturing stimuleren?

Het hebben van een grote woordenschat, goed en verstaanbaar kunnen praten, tot tien kunnen tellen, je jas zelf kunnen aantrekken: een greep uit de vaardigheden die van belang zijn voor peuters om onder de knie te krijgen voordat ze naar school gaan. Niet minder belangrijk is het beschikken over een bepaalde mate van zelfsturing. Want zelfsturing blijkt één van de grootste voorspellers voor later schoolsucces, het speelt zelfs een grotere rol dan het IQ.

Wat is zelfsturing dan?

Zelfsturing speelt een rol bij veel dagelijkse taken. Voor ons, volwassenen, zijn dit vaardigheden als het belang om inzicht te hebben in ons eigen handelen en dat van anderen. Stil te staan bij wat we denken en waar te nemen zonder meteen tot een impulsieve actie over te gaan. Ons kunnen concentreren, plannen kunnen maken, vooruit kunnen kijken en problemen oplossen.

Zelfregulering betekent bij kinderen dat ze inzicht hebben in hun eigen handelen zodat ze eigenaar worden van hun gedrag en als een kleine kapitein het roer in handen nemen. Jonge kinderen moeten dit nog leren. Tussen hun 2,5 en 6e jaar ligt de gevoelige periode hiervoor. De peutertijd is dus het moment om hiermee aan de slag te gaan.

Hoe kun je zelfsturing stimuleren?

Het is prettig om te weten dat in heel veel dagelijkse, terugkerende activiteiten onbewust al gewerkt wordt aan de ontwikkeling van zelfsturing. Een voorbeeld:

Je hebt een aantal boerderijdieren onder een doek verstopt. Een groepje kinderen mag om de beurten raden welk dier er weg is. Als je het weet, mag je het nog niet zeggen. Tenzij je aan de beurt bent…

Dit doet een beroep op het vermogen om een impuls te onderdrukken. Een belangrijke vaardigheid en voor peuters nog erg lastig! Daarbij moet je je concentreren en onthouden welke dieren er ook alweer onder het doek lagen. Dit doet een beroep op je korte termijn geheugen. Allemaal zaken die te maken hebben met zelfsturing. Een ander voorbeeld:

Het werken met dagritmekaarten is ook goed voor de ontwikkeling van zelfsturing. Kinderen leren daarmee vooruitkijken, plannen maken en reflecteren.

Spelen

Spelen levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van zelfsturing. Door te (rollen)spelen leren kinderen zich in te leven in anderen. Ze leren hun gedrag te sturen, want een kapitein van een schip heeft een andere rol dan een passagier. Bij peuters is het spelen van een rol nog niet zo ver ontwikkeld, maar er wordt zeker een begin mee gemaakt.